سبک های یادگیری، شیوههای متداولی که افراد از طریق آن یاد میگیرند را طبقهبندی میکند. همه افراد ترکیبی از سبک های یادگیری دارند. برخی ممکن است یک سبک یادگیری غالب داشته باشند و سایر سبکها در آنها کمرنگتر باشد. برخی دیگر ممکن است در شرایط مختلف از سبکهای مختلف استفاده کنند.
سبک یادگیری چیست؟
سبک یادگیری افراد به روش ترجیحی آنها در دریافت، پردازش، درک و حفظ اطلاعات اشاره دارد. سبک های یادگیری به عوامل شناختی، عاطفی، محیطی و تجربه قبلی افراد بستگی دارند.
آموزش سنتی برای آموزش به کتاب، کلاس، تکرار زیاد و امتحان متکی بود و از طیف محدودی از فنون یادگیری و آموزش استفاده میکرد. اما برخلاف چارچوب آموزشی سنتی، درواقع طیف متنوعی از سبک های یادگیری برای هر شخص وجود دارد. رویکرد اخیری که برخی مربیان آموزشی اجرای آن را آغاز کردند استفاده از چندین سبک یادگیری است.
وقتی برخی افراد پس از آموزش عملکرد مطلوبی ندارند، احتمالاً باید به شیوه دیگری آموزش داده شوند. تنوع در افراد فقط محدود به ویژگیهای ظاهری، خصوصیات اخلاقی و باورهای آنها نیست و میتواند در نحوه یادگیری مطالب و مهارتهای جدید هم خودش را نشان دهد. برخی از افراد از طریق حرکات و فعالیتهای عملی یاد میگیرند، در حالی که برخی برای درک کامل یک مفهوم به اطلاعات بصری نیاز دارند.
یک مربی موفق کسی است که نه تنها دانش را انتقال میدهد و افراد را به یادگیری بیشتر تشویق میکند که میتواند سبک های یادگیری فراگیران را نیز شناسایی کند و استراتژیهای مناسب را برای هر یک از فراگیران ایجاد کند. شناخت و درک سبکهای مختلف یادگیری به فراگیران هم کمک میکند تا با استفاده از تکنیکهای مناسب سرعت و کیفیت یادگیری خود را بهبود بخشند.
سبک های یادگیری بر اساس مدل VARK
یکی از رایجترین مدلها درزمینه انواع سبک های یادگیری مدل وارک (VARK) است. VARK از ابتدای کلمات Visual (دیداری)، Auditory (شنیداری)، Read &Write (خواندنی و نوشتاری) و Kinesthetic (حرکتی) تشکیلشده است و 4 روش یادگیری را توصیف میکند.
سبک یادگیری دیداری
این افراد با دیدن و از طریق بینایی بهتر یاد میگیرند. تصاویر، نمودارها، شکلها، نقشهها و فیلمها ابزارهای مفیدی برای یادگیری این افراد هستند. این افراد ترجیح میدهند اطلاعات را به صورت تصویری مشاهده کنند تا نوشتاری.
-
-
- آیا هنر، زیبایی و زیباییشناسی برای شما اهمیت دارد؟
- آیا تجسم اطلاعات در ذهن شما به یادآوری بهتر آنها کمک میکند؟
- آیا باید اطلاعات را مشاهده کنید تا به خاطر بسپارید؟
- آیا شما توجه زیادی به زبان بدن دارید؟
-
اگر پاسخ شما به بیشتر سؤالات بلی است احتمال دارد سبک یادگیری شما دیداری باشد. بنابراین برای تقویت یادگیری
-
-
- از تصاویر گرافیکی مانند نمودارها، فلشها و نقشهها استفاده کنید.
- کلمات مهم را با نمادها جایگزین کنید.
- اصطلاحات مهم را با رنگهای مناسب مشخص کنید.
-
نحوه آموزش به افراد دیداری
وایت برد یا صفحه هوشمند بهترین ابزار هنگام آموزش به افراد دیداری است. به فراگیران فرصت دهید تا تصاویر و نمودارها را روی صفحه ترسیم کنند. این افراد ممکن است به زمان بیشتری برای پردازش اطلاعات نیاز داشته باشند تا نشانههای تصویر را مشاهده کنند. بنابراین برای دریافت اطلاعات فرصت کافی به آنها دهید.
سبک یادگیری شنیداری
این افراد با شنیدن و از طریق شنوایی بهتر یاد میگیرند. آنها تمایل دارند به سخنرانیها گوش دهند و در به خاطر سپردن مطالبی که به آنها گفته میشود تبحر دارند. همینطور آنها از سخنرانی در کلاس نمیترسند و در توضیح کلامی عالی عمل میکنند.
-
-
- آیا برای به خاطر آوردن اطلاعات، صداهایی ایجاد میکنید؟
- آیا مطالعه با صدای بلند به شما کمک میکند اطلاعات را بهتر به یاد بیاورید؟
- ترجیح میدهید بهجای خواندن کتاب درسی، به سخنرانیهای کلاس گوش دهید؟
- آیا ترجیح میدهید بهجای رفتن به کلاس، به سخنرانیها و یا پادکست گوش دهید؟
-
اگر پاسخ شما به بیشتر سؤالات بلی است احتمال دارد سبک یادگیری شما شنیداری باشد. بنابراین برای تقویت یادگیری
-
-
- از یادداشتهای تهیهشده، صدا (Voice) تهیه کنید و گوش دهید.
- با دیگران بحث کنید تا درک خود را از موضوع افزایش دهید.
- یادداشتها را با صدای بلند بخوانید.
- یادداشتهای خود را برای دوستانتان که «سبک یادگیری شنیداری» دارند، توضیح دهید.
-
نحوه آموزش به افراد شنیداری
ازآنجاییکه ساکت ماندن برای مدت طولانی برای افراد شنیداری دشوار است، آنها را در سخنرانیها مشارکت دهید و از آنها بخواهید که مفاهیم جدید را برای شما بازگو کنند. سؤال بپرسید و اجازه دهید آنها پاسخ دهند. بحثهای گروهی ایجاد کنید تا آنها بتوانند اطلاعاتی را که به آنها ارائه میشود بهدرستی دریافت و درک کنند. کتابهای صوتی و پادکستها نیز ابزارهای مفیدی برای یادگیری این افراد است.
سبک یادگیری خواندنی و نوشتاری
این افراد ترجیح میدهند به اطلاعاتی که بهصورت کلمات و متن نمایش داده میشود، دسترسی پیدا کنند. این افراد از طریق کلمات نوشتاری و اطلاعات کتبی یاد میگیرند. خواندن مقاله یا کتاب، یادداشتبرداری، جستجوی کلمات در فرهنگ لغت و جستجوی اینترنتی بهترین ابزارها برای یادگیری این افراد است.
-
-
- آیا از فهرست بندی (تهیه لیست) و خواندن تعاریف لذت میبرید؟
- آیا مطالعه کتاب را راهی عالی برای یادگیری اطلاعات جدید میدانید؟
- آیا هنگام کلاس و هنگام مطالعه یادداشتهای زیادی مینویسید؟
- آیا ترجیح میدهید مربیان از جزوه آموزشی استفاده کنند؟
-
اگر پاسخ شما به بیشتر سؤالات بلی است احتمال دارد سبک یادگیری شما خواندنی و نوشتاری باشد. بنابراین برای تقویت یادگیری
-
-
- از روی کلمات و مطالبی که میخواهید یاد بگیرید بارها بنویسید.
- برای درک عمیقتر موضوعات، آنها بهصورت لیست درآورید.
-
نحوه آموزش به افراد خواندنی و نوشتاری
هنگام سخنرانیها این افراد باید به یادداشتبرداری زیاد تشویق شوند تا بتوانند اطلاعات را پردازش و بهراحتی به یاد بیاورند. سیستم آموزش سنتی به خاطر استفاده زیاد از مقاله، تحقیق و مطالعه بیشترین تطابق را با این سبک آموزشی دارد.
سبک یادگیری حرکتی ( عملکردی/ جنبشی)
این افراد با لمس کردن و انجام دادن کارها، بهتر یاد میگیرند. تجربه عملی برای فراگیران حرکتی بسیار مهم است. این افراد غالباً در موضوعات علمی با اجزای آزمایشگاهی پیشرفت میکنند.
-
-
- آیا در فعالیتهای عملی مانند نقاشی، آشپزی، مکانیکی، ورزشی و نجاری مهارت دارید؟
- آیا از انجام وظایفی که شامل دستکاری مستقیم اشیا و مواد هستند لذت میبرید؟
- آیا شما باید کاری انجام دهید تا آن را یاد بگیرید؟
- آیا برای شما مشکل است که مدتی طولانی بنشینید؟
-
اگر پاسخ شما به بیشتر سؤالات بلی است احتمال دارد سبک یادگیری شما حرکتی باشد. بنابراین برای تقویت یادگیری
-
-
- از مثالهای واقعی و مطالعات موردی برای درک مفاهیم انتزاعی استفاده کنید.
- آزمایش یا پروژههای آزمایشگاهی انجام دهید.
- از تصاویر و عکسهایی که ایده شما را نشان میدهد استفاده کنید.
- شرکت در کلاسهایی که به شما فرصت کار عملی میدهند برای کسب مهارت جدید مفید خواهد بود.
-
نحوه آموزش به افراد حرکتی
از آنجایی که این افراد نمیتوانند برای مدت طولانی بنشینند، بهترین راهی که مربیان میتوانند به این افراد در یادگیری کمک کنند، حرکت دادن آنها در کلاس است. از آنها بخواهید قسمت خاصی از کتاب یا درسی را که آموزش میدهید؛ بازی کنند. قدم زدن برای حفظ کردن مطالب یا نوشتن بخشی از فعالیت روی وایت برد برای یادگیری به این افراد کمک میکند.
سبک های یادگیری بر اساس تئوری هوش های چندگانه
برای گسترش مدل VARK، هشت نوع سبک یادگیری مبتنی بر تئوری هوشهای چندگانه نیز معرفی میشود.
1- دیداری
همانطور که در بخش دیداری مدل VARK هم توضیح داده شد. این افراد برای یادگیری بهتر نیاز دارند تا آنچه را که باید فرابگیرند، مشاهده کنند. همینطور گاهی ممکن است لازم باشد تا برای پردازش بهتر اطلاعات، افکار خود را ترسیم کنند. این افراد میتوانند اشیا، برنامهها یا نتایج را به راحتی تجسم کنند. در استفاده از نقشهها تبحر دارند و بهطورکلی استفاده از تصاویر را برای یادگیری ترجیح میدهند. افراد با سبک یادگیری دیداری معمولاً مشاغلی مانند معماری، مهندسی، مدیریت پروژه یا طراحی را دنبال میکنند.
2- شنیداری
همانطور که در مدل VARK بیان شد، این افراد برای یادگیری بهتر نیاز دارند تا به آنچه باید فرابگیرند، گوش دهند. این افراد برای درک کامل اطلاعات به شنیدن وابسته هستند نه خواندن و به کسی احتیاج دارند که چیزی را برای آنها با صدای بلند توضیح دهد. این افراد میتوانند هنگام یادگیری به موسیقی گوش دهند و گوش دادن به موسیقی موجب حواسپرتی آنها نمیشود. معمولاً در حین یادگیری یک مهارت، عادت دارند زمزمه کنند، سوت بزنند، با انگشت یا خودکار به میز ضربه بزنند و دستهایشان را تکان دهند. برای یادآوری مطالب هم از قافیه و ریتم استفاده میکنند. افراد شنیداری، مهارت زیادی در ارائه گزارشهای شفاهی و سخنرانی دارند. این افراد غالباً مشاغلی مانند نوازندگی، آسیبشناسی گفتاری یا معلمی زبان را دنبال میکنند.
3- کلامی
این افراد عاشق خواندن و نوشتن هستند. تعاریف کلمات زیادی را میدانند و تلاش میکنند تا معانی بیشتری از کلمات را بیاموزند. آنها هم نوشتار و هم گفتار را دوست دارند. غالباً در یادگیری زبانهای جدید استعداد زیادی دارند. خواندن تعاریف کلمه با صدای بلند یا چند بار نوشتن آنها، روشهایی برای فراگیران کلامی در پردازش اطلاعات است. این افراد معمولاً مشاغل در حوزه سخنرانی، نویسندگی، روزنامهنگاری، اداری یا سیاست را دنبال میکنند.
4- فیزیکی (حرکتی)
همانطور که در مدل VARK بیان شد، در این سبک، یادگیری زمانی اتفاق میافتد که یادگیرنده بهجای گوش دادن به سخنرانی یا تماشای یک نما، یک فعالیت بدنی را انجام دهد. اصطلاحی که درباره این سبک یادگیری بهکار میرود این است که «اگر دوست دارید برای یادگیری کارها، دستتان را کثیف کنید، احتمالاً یک یادگیرنده حرکتی هستید».
افراد با سبک یادگیری حرکتی، دارای سطح بالایی از انرژی هستند، از ورزش، فعالیت در فضای باز و کار با دست لذت میبرند و دارای حافظه حرکتی عالی هستند. بهطورکلی این افراد تا زمانی که کاری را انجام ندهند، آن را یاد نمیگیرند، بهطور مداوم درحرکت هستند و هنگام صحبت کردن دستهای خود را تکان میدهند. فراگیران حرکتی اغلب به مشاغلی مانند خدمات اورژانس، تربیتبدنی یا مشاغل حوزه سرگرمی مانند بازیگری علاقهمند هستند.
5- منطقی (ریاضی)
افراد با سبک یادگیری منطقی از مغز خود برای استدلال منطقی و ریاضی استفاده میکنند. بهراحتی الگوها را تشخیص داده و میتوانند مفاهیم بهظاهر بیمعنا را بهراحتی به یکدیگر متصل کنند. فراگیران منطقی اغلب به طبقهبندی و گروهبندی اطلاعات تمایل دارند. این کار به درک بیشتر آنها کمک میکند.
این افراد، قادر هستند محاسبات پیچیده انجام دهند و پس از ارائه راهحل برای یک مشکل، رویههایی را برای استفاده از آن در آینده ایجاد کنند. برای آنها یک مطالعه آماری جذابتر از ادبیات و خواندن روزنامه است. بهعنوانمثال، کسانی که هنگام مطالعه و استخراج نکات کلیدی از مطالب، تهیه لیستهای منظم را ترجیح میدهند، معمولاً یادگیرندگان منطقی هستند. بهطورکلی آنها زمانی میتوانند چیزی را یاد بگیرید که تصویر بزرگتر (big picture) آن را همراه با منطق و استدلال درک کنند. آنها افرادی هستند که میخواهند دلایل کارها را بدانند و از بازیهایی مانند شطرنج و کارهای فکری لذت میبرند. فراگیران منطقی میتوانند در زمینههایی مانند تحقیقات علمی، حسابداری، یا برنامهنویسی رایانه شغل خود را دنبال کنند.
6- اجتماعی (بین فردی)
افراد با سبک یادگیری اجتماعی، اغلب مشارکت مستقیم با دیگران در پروژههای گروهی را ترجیح میدهند. آنها دوست دارند در گروه و با افراد دیگر یاد بگیرند. آنها کار کردن به تنهایی یا فعالیت در پروژههای خودآموز را دوست ندارند و در این شرایط بهترین عملکرد را از خود نشان نمیدهند.
از نشانههای افراد با سبک یادگیری اجتماعی این است که دوست دارند بعد از کلاس معاشرت کنند، از انجام ورزشهای گروهی یا شرکت در فعالیتهای تیمی مانند نمایش لذت میبرند. ترجیح میدهند با افراد دیگر کار کنند و از مهارت گوش دادن و همدلی با افراد برخوردار هستند. افراد با سبک یادگیری اجتماعی مشاغل مشاوره، آموزش، مربیگری، فروش، سیاست و منابع انسانی را دنبال میکنند.
7- انفرادی (درونفردی)
افراد با سبک یادگیری انفرادی ترجیح میدهند بهتنهایی کار کنند و از خودآموزی استفاده کنند. تمرکز این افراد زمانی که بدون حواسپرتی دیگران بر افکار و احساسات خود متمرکز هستند در بهترین حالت است. سر و صدا و ازدحام زیاد را دوست ندارند، در مدیریت خود مهارت دارند و به هدف گذاری و برنامهریزی علاقهمند هستند. در یک جمله افراد با سبک یادگیری انفرادی باید تنها بنشینند و خودشان مطالعه کنند.
8- طبیعت گرا
سبک یادگیری طبیعت گرا جدیدترین موردی است که به نظریه گاردنر اضافهشده است. این افراد با طبیعت هماهنگی بیشتری دارند. آنها از عناصر و الگوهای موجود در دنیای طبیعی برای ایجاد محصولات و حل مشکلات استفاده میکنند. از گشتوگذار در فضای باز لذت میبرند، اطلاعات را بهراحتی دستهبندی میکنند و به مباحث بیارتباط با طبیعت علاقهای ندارند. افراد طبیعت گرا، رشتههایی مانند باستانشناسی، زیستشناسی، گیاهشناسی و جانورشناسی را دنبال میکنند.
1- چگونه چیزی را به یاد میآورید؟ با تجسم کردن آن؟ با ریتم خاص؟ یا با حالتهای دیگر؟
2- وقتی میخواهید شمارهای را حفظ کنید چه میکنید؟ آیا اعداد را تجسم میکنید؟ آیا شماره را یادداشت میکنید؟ اعداد را در ذهن خود بارها و بارها تکرار میکنید؟ با انگشت خود روی هوا اعداد را مینویسید؟ آیا از اعداد در ذهن خود تصویر میسازید؟ آیا صدای اعداد را در گوش خود میشنوید؟ آیا اعداد را در گروهبندی خاصی قرار میدهید؟
3- معلمان موردعلاقه شما چه کسانی بودند؟ آنها برای کمک به یادگیری شما چهکاری انجام دادند؟